Μνημείο Ποντιακού και Μικρασιατικού Ελληνισμού στο δήμο Νεάπολης-Συκεών: Ένα τοπόσημο-φάρος μνήμης και ενότητας στο δρόμο της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας

Ένας φάρος που φωτίζει το ιστορικό μονοπάτι της μνήμης αλλά και τη διαδρομή για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικρασίας άναψε χθες στο σημείο που ενώνονται η Νεάπολη και οι Συκιές, δυο προσφυγικοί συνοικισμοί που αποτελούν πλέον ενιαίο δήμο.

Το στοιχείο της ένωσης και κατ΄ επέκταση της ενότητας όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης στην τελετή των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου Ποντιακού και Μικρασιατικού Ελληνισμού που έγιναν χθες σε κλίμα έντονης συγκινησιακής φόρτισης, θα πρέπει να χαρακτηρίζει συνολικά όλες τις ομοσπονδίες, τους συλλόγους και τα σωματεία που εκπροσωπούν τους Πόντιους, τους Μικρασιάτες, τους Θρακιώτες. «Μόνο ενωμένοι και με τη στήριξη της Πολιτείας και της Τ.Α μπορούμε να πετύχουμε στον αγώνα για τη δικαίωση των νεκρών μας» τόνισε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος προσθέτοντας ότι «έχουμε υποχρέωση να μην ξεχάσουμε, αφού οι λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους δεν έχουν μέλλον».

Αυτό ήταν άλλωστε και το κεντρικό μήνυμα στο οποίο συνέκλιναν όλες οι ομιλίες και οι χαιρετισμοί του συνόλου των εκπροσώπων προσφυγικών φορέων που έδωσαν το «παρών» στα αποκαλυπτήρια. Κι όλοι μαζί συμφώνησαν ότι το Μνημείο Ποντιακού και Μικρασιατικού Ελληνισμού που φιλοτέχνησε ο επίτιμος καθηγητής της σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ Γιώργος Τσάρας για το δήμο Νεάπολης-Συκεών, αποτελεί πλέον ένα τοπόσημο μνήμης και επίγνωσης της ιστορίας. 

Το συγκλονιστικό δρώμενο με τον πόντιο ηθοποιό Τάκη Βαμβακίδη να αφηγείται τη σφαγή των νηπίων της Σάντας από τους ίδιους τους γονείς προκειμένου να μην προδώσουν με το κλάμα τους τη θέση που κρύβονταν, ήταν από τις πιο συγκινητικές στιγμές των αποκαλυπτηρίων. Δεν ακουγόταν τίποτε άλλο εκτός από το λυγμό της ερμηνείας του Αλέξη Παρχαρίδη που συνόδευε η λύρα του Δημήτρη Πιπερίδη. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που άφησαν ένα δάκρυ να κυλήσει από τα μάτια τους όπως άλλωστε συνέβη και όταν ο Γιάννης Τσάμης ερμήνευσε «Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι» υπό τους ήχους της πολίτικης λύρας της Αλεξάνδρας Χρυσικοπούλου. Ούτε η βροχή που άρχισε να πέφτει πιο έντονη σε απόλυτη αρμονία με το κλίμα της βραδιάς, δεν ανάγκασε τους παρευρισκόμενους να αποχωρήσουν.

Συγκινητική ήταν και η στιγμή της εκδήλωσης που αφιερώθηκε στις αθώες ψυχές που χάθηκαν ανοιχτά της Πύλου. Στη μνήμη τους, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή ως ελάχιστος φόρος τιμής και ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση για τους Έλληνες του Πόντου και της Μικρασίας.

Το μνημείο

Το επίκεντρο της εκδήλωσης ήταν φυσικά το μνημείο που φιλοτέχνησε ο Γιώργος Τσάρας, ο οποίος αφού έγιναν τα αποκαλυπτήρια από τον δήμαρχο Σίμο Δανιηλίδη, είπε ότι αυτό που γεννήθηκε στο μυαλό ως τίτλος είναι «Το μαύρο κύμα», και αφορά το μαύρο κύμα του 1922 που έφερε τους διωγμούς, την καταστροφή και την απόγνωση σε χιλιάδες ανθρώπους.

Το μνημείο έχει τη μορφή κεκλιμένης στήλης ύψους 6 μέτρων, προκειμένου να ξεχωρίζει μέσα στο αστικό τοπίο με τις ψηλές πολυκατοικίες.

Σύμφωνα με περιγραφή του δημιουργού του, στην κορυφή του υπάρχουν επτά φωτισμένα πουλιά για να μεταφέρουν παντού το μήνυμα της ζώσας μνήμης. Στη βάση της στήλης υπάρχουν δύο απεικονίσεις: Στη μία πλευρά απεικονίζεται το δράμα των Πόντιων και στην άλλη των Μικρασιατών τα οποία συνδέονται στενά μεταξύ τους και παρουσιάζονται σαν ένα.

Φόρος τιμής

Στην συνοπτική και περιεκτική κεντρική ομιλία του με θέμα «Μνήμη Ποντιακού και Μικρασιατικού ελληνισμού: δικαίωμα και εθνικό καθήκον» ο εκπαιδευτικός και τέως πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Γιώργος Λυσαρίδης παρέθεσε ιστορικά στοιχεία για τα γεγονότα του ξεριζωμού και αναφέρθηκε στην εθνική συλλογική μνήμη στην οποία όπως είπε καταχωρίζονται εθνικοί αγώνες, διεκδικήσεις και σημαντικές επέτειοι αλλά δίπλα στις επιτυχίες συγκαταλέγονται και οι ήττες και οι εθνικές τραγωδίες. «Με σκοπό, να αποτίεται ο οφειλόμενος φόρος τιμής στους νεκρούς, να αποδίδεται η ιστορική αλήθεια και να διατηρούνται ακέραιες οι διεκδικήσεις για τη δικαίωσή της. Μπορεί, βέβαια, να συντηρούν μία χαίνουσα πληγή, καθώς ανασύρουν και επαναφέρουν εικόνες, βιώματα, μαρτυρίες που προκαλούν πόνο. Από την άλλη, όμως, διατηρούν ακμαία την ιστορική μνήμη, ώστε να προσφέρει διδαχή και ευκαιρία για νηφάλιο εθνικό αναστοχασμό, χρήσιμο για το παρόν και για το μέλλον της χώρας και του έθνους μας», τόνισε ο κ. Λυσαρίδης και συνέχισε αναφερόμενος στο μνημείο: «Μια τέτοια προσφορά στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της εθνικής συλλογικής μας συνείδησης, είναι και η εγκατάσταση αυτού του Μνημείου, που σήμερα γίνονται τα αποκαλυπτήριά του. Οφείλονται θερμά συγχαρητήρια στο δήμαρχο του δήμου Νεάπολης-Συκεών κ. Σίμο Δανιηλίδη, σε όλο το Δημοτικό Συμβούλιο και στους φορείς της τοπικής κοινωνίας που υιοθέτησαν και υποστήριξαν αυτή την πρωτοβουλία. To Μνημείο αυτό, από αύριο, θα αποτελεί ένα τοπόσημο δέησης και μνημοσύνης για τον μικρασιατικό και τον ποντιακό ελληνισμό, ένα τοπόσημο εθνικής αυτογνωσίας που θα παραμένει στο διηνεκές, ως ζώσα μνήμη και φωτοδότης φάρος της ιστορίας μας». 

Οι εκπρόσωποι Ομοσπονδιών και Σωματείων

Ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ) Γιώργος Βαρυθυμιάδης χαιρέτισε με συγκίνηση την εκδήλωση των αποκαλυπτηρίων του μνημείου και σημείωσε πως «όλα όσα συνθέτουν την ανθρώπινη φύση και συντελούν στην διάρθρωση της εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας, ιστορία, μνήμη, αρχές, τιμή, ευθύνη, χρέος, πολιτισμός, συμπυκνώνονται σαν μήνυμα και συμβολισμός στο μνημείο αυτό».

Αξίζει να σημειωθεί και η προσέγγισή του για το ίδιο το μνημείο: «Τέτοια μνημεία», είπε, «δεν τα αναγνωρίζεις με κανόνες αισθητικής, γλυπτικής ή αρχιτεκτονικής δόμησης, ούτε τα μετράς με το μέγεθος ή το ύψος. Με της καρδιάς το αίμα και της ψυχής τη δύναμη τα χτίζεις και θωρείς και τα μετράς και αποτελούν μερική εξόφληση χρέους σε αυτούς που έδωσαν την ψυχή και τη ζωή τους για να κρατήσουν ζωντανή την ιδέα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, διασώσουν όσο γίνεται αλώβητο τον πολιτισμό μας... Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης είναι ιστορικό χρέος για τον καθέναν μας »

Ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Ελληνοποντίων Παλλινοστούντων (ΠΟΣΕΠ) Ιωάννης Κοβιτίδης χαιρετίζοντας την πρωτοβουλία του δήμου Νεάπολης-Συκεών, χαρακτήρισε τους Παλιννοστούντες «απομεινάρια των προσφύγων» που έπεσαν θύματα και νέας Γενοκτονίας, μετά τον Κεμάλ και από τον Στάλιν. Δήλωσε ότι η Ομοσπονδία είναι πάντα κοντά στο δήμαρχο Νεάπολης-Συκεών «γιατί στάθηκε στο πλευρό μας στο νέο μας δύσκολο ξεκίνημα» και υπενθύμισε ότι η ΠΟΣΕΠ έχει καταθέσει αίτημα να καθιερωθεί ως εθνική αργία η 19η Μαΐου προκειμένου στο σύνολό τους οι Έλληνες να θυμούνται και να τιμούν τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας.

Ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων (ΠΟΠΣ) Παύλος Καρυπίδης εκ μέρους της προέδρου της Ομοσπονδίας Χριστίνας Τσαρτσίδου-Σαχινίδου επισήμανε ότι ο Ποντιακός ελληνισμός «έχει σηκώσει ιδιαίτερο βάρος της μνήμης της ιστορίας των προσφύγων και της ανάδειξής της» και εξέφρασε την ικανοποίησή του για το ότι «ο δήμαρχος Σίμος Δανιηλίδης πήρε τη σκυτάλη του αγώνα της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας από τους συλλόγους και τις Ομοσπονδίες και τραβάει μπροστά όπως οφείλουν να κάνουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η πολιτεία».

Από την πλευρά του ο πρόεδρος Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος Αντώνης Οραήλογλου, αφού επανέλαβε ότι οι λαοί που ξεχνούν το παρελθόν τους δεν έχουν μέλλον, σημείωσε ότι όλα τα σωματεία, οι σύλλογοι και οι Ομοσπονδίες παλεύουν για τη διατήρηση της μνήμης αλλά και για να λάμψει η ιστορική αλήθεια, και συνεχάρη τον δήμαρχο για το εμβληματικό έργο όπως χαρακτήρισε το Μνημείο.

Ο πρόεδρος του Σωματείου Παναγία Σουμελά» Γεώργιος Τανιμανίδης κατά τον χαιρετισμό του τόνισε: «Οι Έλληνες είμαστε αναρίθμητοι και δυνατοί όταν είμαστε ενωμένοι. Στέλνουμε ένα μήνυμα στον Ακάρ: Όχι δεν ξεχνάμε…Ένα πολύ μεγάλο εύγε στον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο Νεαπόλεως-Συκεών. Το μνημείο αυτό είναι ένας κρίκος στη σπουδαία αλυσίδα της παράδοσης και της μνήμης που μας δένουν άρρηκτα με τις ιστορικές μας ρίζες…»

Ο επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων Στέφανος Τανιμανίδης υποστήριξε ότι η μνήμη από μόνη της είναι μία πράξη αντίστασης. «Μας πήραν την πατρίδα, αλλά τη μνήμη μπορούν να μας την πάρουν; Όχι, η μνήμη διατηρείται όχι για λόγους εκδίκησης αλλά για να σπάσουμε το απόστημα της λήθης γιατί η λήθη θα ήταν μεγαλύτερο έγκλημα», επισήμανε.

Ο επίτιμος πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ποντίων και ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Παρχαρίδης επικεντρώθηκε στο πρόσωπο του δημάρχου Σίμου Δανιηλίδη και είπε ότι την ευαισθησία του ως προς το θέμα της Γενοκτονίας την έχει αποδείξει με την 20ετή συνεχή παρουσία του στην πλατεία Αγία Σοφίας και στην πορεία προς το τουρκικό προξενείο. «Όμως σήμερα, τόνισε ο κ. Παρχαρίδης, επισφραγίζεται όλη αυτή η ευαισθησία σας δήμαρχε με τη δημιουργία και την απόδοση στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης αυτού του σημαντικού μνημείου».

Παρουσίες

Στην κορυφαία αυτή εκδήλωση μνήμης έδωσαν το «παρών» μεταξύ πλήθους κόσμου κάθε ηλικίας, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, η αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης Βούλα Πατουλίδου, ο πρωτοπρεσβύτερος Νικηφόρος Καλαϊτζίδης ως εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, η αντιδήμαρχος Επιχειρησιακού σχεδιασμού του δήμου Θεσσαλονίκης Στεφανία Τανιμανίδου η οποία εκπροσώπησε τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνο Ζέρβα, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Παλιννοστούντων Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, ο αντιδήμαρχος του Δήμου Δέλτα και μέλος του δ.σ της «Παναγίας Σουμελά» Γιώργος Κυριακίδης ως εκπρόσωπος του δημάρχου, η πρόεδρος του Συλλόγου Σανταίων Θεσσαλονίκης «Η επτάκωμος Σάντα» Βικτωρία Σαπίδου, ο εκπρόσωπος του ιδρύματος του Ιβάν Σαββίδη Γιώργος Γκουροβανίδης, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φωτιάδης, το μέλος του δ.σ της Μέριμνας Ποντίων Κυριών Σοφία Ιακωβίδου εκ μέρους της προέδρου, ο πρόεδρος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης Νίκος Αβδελάς, η πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Νεάπολης-Συκεών Κατερίνα Τσουκαλά, οι αντιδήμαρχοι Διοικητικών Υπηρεσιών ΚΕΠ και Παιδείας, Μιχάλης Βουλγαρίδης, Τεχνικών Έργων Στέλιος Γκατζές, Οικονομικών και Νέας Γενιάς, Αλεξάνδρα Τερζίδου, ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας Θόδωρος Κυζιρίδης, ο αντιδήμαρχος Δόμησης, Αδέσποτων και Δημοτικής Αστυνομίας Ιωάννης Ζαρίφης, η αντιδήμαρχος Πρασίνου Παρή Γενίτσαρη, ο αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας Τάσος Τσακιρίδης, ο πρόεδρος και η αντιπρόεδρος της ΚΕΥΝΣ Δημήτρης Απατσίδης και Ειρήνη Καγιαμπίνη, ο πρόεδρος και η αντιπρόεδρος του ΔΚΚΠΑ Αρίστος Γαλανός και Σοφία Ανδριανίδου, ο δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Άλμα στο μέλλον» Λάζαρος Ωραιόπουλος, ο πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής Β’ βάθμιας Εκπαίδευσης Τριαντάφυλλος Κουσαγιαννίδης, οι δημοτικοί σύμβουλοι Δημήτρης Ζιγκερίδης και Απόστολος Παπάζογλου, η πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Συκεών Ρένα Αυγερινού, η πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Νεάπολης Χριστίνα Τερζή, ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Αγίου Παύλου Κώστας Ταχτατζής οι τοπικοί σύμβουλοι Βασίλης Πολυτσίνος, Ιωάννα Ίτσιου, Ευγενία Δασκαλάκη, Νικολέττα Κανίδου, Αθανασία Ωραιοπούλου, και Γιώργος Βουκουρεσλής.